ABD, teknoloji devi Apple’ı akıllı telefon pazarını tekelleştirmek ve rekabeti ezmekle suçlayarak tarihi bir dava açtı. Yasal işlemde Adalet Bakanlığı, şirketin “müşterileri ve geliştiricileri kilitlemek” için iPhone uygulama mağazasındaki kontrolünü kötüye kullandığını iddia ediyor.
Firmaya, tehdit olarak görülen uygulamaları engellemek ve rakip ürünleri daha az çekici hale getirmek için yasadışı adımlar attığı suçlamasında bulunuyor. Apple, davayla “şiddetle” mücadele edeceğine söz verdi ve iddiaları reddetti.
16 eyaletin başsavcılarıyla birlikte New Jersey’deki bir federal mahkemeye sunulan geniş kapsamlı şikayet, Apple için bugüne kadarki en büyük zorluklardan birine işaret ediyor. Şirket, son yıllarda uygulamaları hakkında artan şikayetleri savuşturmaya çalışıyor.
Apple’ın kazançlarını artırırken müşteriler için maliyetleri arttırmak ve inovasyonu bastırmak amacıyla “bir dizi biçim değiştiren kural” kullandığını ve donanım ve yazılımına erişimi kısıtladığını iddia ediyor.
Davayı duyuran bir basın toplantısında Başsavcı Merrick Garland, “Apple, akıllı telefon pazarındaki tekel gücünü sadece rekabetin önünde kalarak değil, federal anti-tröst yasasını ihlal ederek sürdürdü.” dedi. “Müşterilerin şirketler yasayı çiğnediği için daha yüksek fiyatlar ödemek zorunda kalmaması gerekir.”
Apple kuşatma altındaki son teknoloji devi oldu
88 sayfalık şikayet, Apple’ın gücünü kötüye kullandığı iddia edilen beş alana odaklanıyor. Örneğin, ABD, Apple’ın uygulama inceleme sürecini, sözde süper uygulamaların ve akış uygulamalarının geliştirilmesini engellemek için kullandığını iddia ediyor. Çünkü şirket, bu tür uygulamaların müşterilerin iPhone’lara bağlı kalmaları için daha az teşvik sağlayacağından endişe ediyordu.
Ayrıca Apple’ın iPhone’ları rakiplerin yaptığı akıllı saatlere bağlamayı zorlaştırdığını ve bankaların ve diğer finans şirketlerinin temassız ödeme teknolojisine erişmesini engelleyerek Apple Pay işlemlerini işlemekten milyarlarca dolar ücret kazanmasına olanak tanıdığını söylüyor.
Şikayet, Apple’ın rakip telefonlardan gönderilen mesajları ele alma biçimine de odaklanıyor; bu mesajları yeşil baloncuklarla ayırarak ve video ve diğer özellikleri sınırlandırarak. Şirketin hamlelerinin, teknoloji devinin pazardaki hakimiyetini sürdürmesine yardımcı olan “sosyal damga” yarattığını söylüyor.
Apple, müşterilerinin mutlu oldukları için şirkete sadık olduğunu ve ABD yasalarına göre iş ortaklarını seçmekte özgür olduğunu belirtti. Kurallarını haklı çıkarmak için gizlilik ve güvenlik endişelerine işaret etti.
Şirket, mahkemeden davayı reddetmesini isteyeceğini, davanın başarısız olacağını iddia etti. Şirket, “Bu davanın hem gerçekler hem de hukuk açısından yanlış olduğuna inanıyoruz ve davaya karşı güçlü bir şekilde savunacağız.” dedi.
Obama yönetiminde anti-tröst görevlisi olan Brookings’te misafir öğretim üyesi olan Bill Baer, davanın motivasyon sorusuna bağlı olacağını söyledi. “Anti-tröst yasaları ve mahkemelerin yorumu, bir kez tekelci olduğunuzda,” dedi, “rekabetinizi sınırlamak ve tekelinizi sağlamlaştırmaktan başka meşru bir ticari gerekçesi olmayan davranışlara giriştiğinizde, bu sorunlu.”
Dava uzun sürecek
Bu, Apple’ın ABD hükümetinden 2009’dan beri karşılaştığı üçüncü yasal işlem ve Başkan Joe Biden yönetimi altında şirkete yönelik ilk anti-tröst davası. Hükümet davayı kazanırsa, Apple’ı mevcut sözleşmelerini ve uygulamalarını gözden geçirmeye zorlayabilir veya hatta şirketin parçalanmasına yol açabilir.
Dava mahkemelerde ilerlerken, olası değişikliklerin gerçekleşmesi yıllar alacağından Apple hisseleri yatırımcılar yasal savaşın sonuçlarını sindirirken %4’ten fazla düştü.
Vanderbilt Üniversitesi profesörü Rebecca Allensworth, davayı “gişe rekorları kıran” nitelikte olarak nitelendirdi. Adalet Bakanlığı’nın diğer büyük teknoloji devlerine karşı açtığı diğer davaları anımsattı. Google, Meta ve Amazon’un hepsi benzer davalarla karşı karşıya.
Davanın özünde, akıllı telefonlar arasındaki işlevselliği artırmak ve teknolojiyi ve yazılımı tüketiciler ve diğer işletmeler için daha erişilebilir hale getirmek olduğunu söyledi. “Mesele Apple’ı küçük birimlere ayırmak veya bölümleri dağıtmak değil” dedi.
Apple büyüyen yasal tepkiyle karşı karşıya
Apple, iOS ekosistemi ve iş uygulamaları nedeniyle artan bir yasal tepkiyle karşı karşıya. Fortnite’ı yapan Epic Games ile uzun süren bir yasal savaşa girmiş durumda.
Geçen ay, Avrupa Komisyonu, Apple’a müzik akışı konusunda rekabet yasalarını ihlal ettiği için 1,8 milyar Euro (1,5 milyar £) para cezası verdi. Şirket, akış servislerinin kullanıcıları Apple uygulama mağazası dışındaki ödeme seçenekleri hakkında bilgilendirmelerini engellemişti.
Rekabetten Sorumlu Komisyon Üyesi Margrethe Vestager, Apple’ın on yıldır marketteki hakim konumunu kötüye kullandığını söyledi ve teknoloji devinin tüm kısıtlamaları kaldırmasını emretti. Apple, karara itiraz edeceğini söyledi.
Ohio’daki Case Western Reserve Üniversitesi’nde iş hukuku profesörü olan Anat Alon-Beck, Adalet Bakanlığı’nın yeni davasının AB’deki önceki yasal zorluklarından “çok daha kapsamlı” olduğunu söyledi.
“Bu sadece %30’luk uygulama mağazası ücreti ile ilgili değil, Apple’ın temeldeki haksız uygulamalarıyla ilgili” dedi ve DOJ’nin harekete geçmesinin “tam zamanı” olduğunu ekledi.
“Apple, rakipleri sistematik olarak Apple ekosisteminden dışlıyor. Bunu yaparken Apple, pek çok startup işletmesine, paydaşa, müşteriye ve bence hissedarlarına zarar veriyor.” dedi.
Adalet Bakanlığı’na göre, Apple’ın ABD akıllı telefon pazarındaki payı %70’i, daha geniş akıllı telefon pazarındaki payı ise %65’i aşıyor.
